Συννοσηρότητα στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές

Συννοσηρότητα:

Είναι η ταυτόχρονη παρουσία δύο ή περισσότερων νοσημάτων ή διαταραχών, στο ίδιο άτομο, οι οποίες δεν προκύπτουν από γνωστή κοινή αιτιολογία. Στις νευροαναπτυξιακές διαταραχές διαπιστώνεται συννοσηρότητα, όταν διαταραχές μάθησης, προσοχής ή/και συμπεριφοράς συνυπάρχουν, στο ίδιο άτομο, συνδεόμενες μεταξύ τους δημιουργώντας ένα συνεχές φάσμα συμπτωμάτων δυσκολεύοντας τη διάγνωση.

Οι συσχετίσεις των διαταραχών ενδέχεται να είναι τυχαίες αλλά μπορεί να οφείλονται σε κοινή γονιδιακή βάση αποτελώντας κοινή προδιάθεση για την παρουσία μιας ή περισσότερων διαταραχών. Συχνά συνυπάρχουν η δυσλεξία με τη ΔΕΠ/Υ, ο αυτισμός με στερεοτυπικές συμπεριφορές, διάσπαση προσοχής και συντονισμό των κινήσεων, η αυξημένη εμφάνιση της ΔΕΠ/Υ σε μέλη οικογενειών με σύνδρομο Asperger και το αντίστροφο.

Γενετικοί τόποι ευπάθειας (περιοχές χρωμοσωμάτων που περιλαμβάνουν ομάδα γονιδίων, κάποιο από τα οποία επηρεάζουν ένα συνεχές χαρακτηριστικό) φαίνεται να συμβάλλουν στην αύξηση κινδύνου εμφάνισης κάποιου νοσήματος ή διαταραχής αν και δεν αποτελούν αναγκαία ή επαρκή προϋπόθεση για την εμφάνιση αντίστοιχου φαινοτύπου. Για παράδειγμα το γονίδιο DCDC2 σχετίζεται με τη δυσλεξία αλλά και με τη διαταραχή προσοχής. Έχουν βρεθεί γονίδια, λοιπόν, που προδιαθέτουν περισσότερες από μια διαταραχές. Στη συννοσηρότητα συμβάλλει και η διαταραγμένη έκφραση γονιδίων στον εμβρυικό εγκέφαλο.

Φαίνεται πως η συνύπαρξη των νευροαναπτυξιακών διαταραχών αποτελεί γενετική βάση και περιλαμβάνει πιθανόν έναν συνδυασμό γονιδίων και νευρικών οδών. Συμπερασματικά και σύμφωνα με μια γενική ανασκόπηση η συννοσηρότητα εμπλέκεται σε ένα σύνολο παραγόντων κινδύνου εμφάνισης. Οι παράγοντες αυτοί ενδέχεται να είναι γενετικοί, περιβαλλοντικοί, προγεννητικοί, περιγεννητικοί, μεταγεννητικοί.

Φένια Ζαραφωνίτη

Λογοθεραπεύτρια, MEd Ειδικής Αγωγής

Βιβλιογραφία:

Couto, J. M., Gomez, L., Wigg, K., Ickowicz, A., Pathare, T., Malone, M., & Barr, C. L. (2009). Association of attention-deficit/hyperactivity disorder with a candidate region for reading disabilities on chromosome 6p. Biological Psychiatry, 66(4), 368-375.

Germanò, E., Gagliano, A., & Curatolo, P. (2010). Comorbidity of ADHD and dyslexia. Developmental neuropsychology, 35(5), 475-493.

Ghaziuddin, M., & Mountain-Kimchi, K. (2004). Defining the intellectual profile of Asperger syndrome: Comparison with high-functioning autism. Journal of autism and developmental disorders, 34(3), 279-284.

Gillberg, C., Gillberg, I. C., Rasmussen, P., Kadesjö, B., Söderström, H., Råstam, M., & Niklasson, L. (2004). Co–existing disorders in ADHD–implications for diagnosis and intervention. European child & adolescent psychiatry, 13(1), i80-i92.

Green, D., Charman, T., Pickles, A., Chandler, S., Loucas, T., Simonoff, E., & Baird, G. (2009). Impairment in movement skills of children with autistic spectrum disorders. Developmental Medicine & Child Neurology, 51(4), 311-316.

Mayes, S. D., Calhoun, S. L., & Crowell, E. W. (2000). Learning disabilities and ADHD: Overlapping spectrum disorders. Journal of learning disabilities, 33(5), 417-424.

Ming, X., Brimacombe, M., & Wagner, G. C. (2007). Prevalence of motor impairment in autism spectrum disorders. Brain and Development, 29(9), 565-570.

Νησιώτου, Ι. & Βλάχος, Φ. (2014). Νευροαναπτυξιακές διαταραχές: Υπάρχει κοινή βιολογική βάση; Ψυχιατρική παιδιού και εφήβου, 2, σσ. 31-41.

Rommelse, N. N., Geurts, H. M., Franke, B., Buitelaar, J. K., & Hartman, C. A. (2011). (Link) A review on cognitive and brain endophenotypes that may be common in autism spectrum disorder and attention-deficit/hyperactivity disorder and facilitate the search for pleiotropic genes. Neuroscience & Biobehavioral Reviews, 35(6), 1363-1396.

Willcutt, E. G., Pennington, B. F., Olson, R. K., & DeFries, J. C. (2007). Understanding comorbidity: A twin study of reading disability and attention‐deficit/hyperactivity disorder. American Journal of Medical Genetics Part B: Neuropsychiatric Genetics, 144(6), 709-714.